تحلیل اقتصادی تولید و کارایی فنی واحدهای دامداری صنعتی و نظام‌های دامداری سنتی وابسته به مراتع در شهرستان مراغه، آذربایجان شرقی

با توجه به بازدهی پائین و عدم صرفه اقتصادی دامداری­های سنتی وابسته به مرتع؛ ایجاد دامداری­های صنعتی با پرورش دام­های سنگین، ازجمله راهکارهای پیشنهادی برای کاهش فشار دام سبک خارج از ظرفیت چرا، در مراتع معرفی‌شده است. از این‌رو در پژوهش حاضر، به تحلیل اقتصادی دامداری­های صنعتی و سنتی وابسته به مراتع در شهرستان مراغه پرداخته شد. جامعه آماری، واحدهای دامداری صنعتی و سنتی شهرستان مراغه بوده و با استفاده از روش خوشه­ای دو مرحله­ای 21 پرسشنامه تکمیل گردید. برای برآورد تابع تولید از تابع تولید کاب- داگلاس استفاده شد. با استفاده از روش تحلیل پوششی داده­­ها؛ کارایی فنی با بازده ثابت نسبت به مقیاس و کارایی فنی با بازده متغیر نسبت به مقیاس محاسبه گردید. نتایج نشان داد؛ میانگین کارایی در دامداری­های صنعتی، کوچک روستایی و سنتی به ترتیب؛ 705/0، 541/0 و 511/0 می­باشد. در مجموع از 21 واحد دامداری مورد پژوهش، 57 درصد آنها ناکارایی مقیاس دارند که می­توانند با تغییر مقیاس، کارایی بیشتری داشته باشند. تحلیل نتایج نشان داد دامداری­های سنتی، به دلیل عدم اصلاح نژاد دام­ها، نبود جایگاه مناسب برای نگهداری دام، عدم آگاهی دامداران از اصول علمی تغذیه و وجود بیماری­های مشترک و واگیر دامی، نسبت به دامداری­های صنعتی از کارایی کمتری برخوردار می­باشند. برای رسیدن به سودآوری اقتصادی مطلوب و کاهش فشار دام بر مراتع، ایجاد دامداری­های صنعتی با رعایت اصول فنی و تا حد توان جایگزین کردن دام­های اصیل و اقتصادی بجای دام­های بومی کم بازده و فاقد ارزش اقتصادی و دام سبک وابسته به مرتع، پیشنهاد می­شود. اگرچه مقایسه دامداری­های سنتی و صنعتی نشان داد هر دو نظام از قابلیت، توانمندی و محدودیت­هایی برخوردارند. لذا رهیافت پایدار، طراحی یک نظام دامداری با استفاده از توانمندی­ها و قابلیت­های هر دو نظام و رفع محدودیت­های آنها می­باشد .